قواعد اقتصاد جهانی در عصر ترامپ

به گزارش پایگاه خبری پیام خلیج فارس،  بازگشت دونالد ترامپ به قدرت، نظم مبتنی بر شایسته‌سالاری و قواعد جهانی تجارت را زیر سؤال برده و جای آن را با رویکردی شخصی‌محور، رانت‌گرا و بی‌ثبات در سیاست‌های تجاری آمریکا پر کرده است. کشورهایی چون سنگاپور که با اتکا به تلاش، نظم و زیرساخت‌های قوی اقتصادی در دهه‌های اخیر به موفقیت رسیده‌اند، اکنون با ناامیدی شاهد بی‌اثر شدن اصولی چون رقابت عادلانه و مزیت نسبی در اقتصاد جهانی هستند. نخبگان سنگاپور معتقدند تنها راه نجات جهانی‌سازی، ایجاد یک ائتلاف جهانی است که در برابر زیاده‌خواهی‌های ترامپیسم اقتصادی بایستد؛ چرا که حتی بهترین و منظم‌ترین کشورها به تنهایی قادر به حفظ نظم جهانی نیستند.

کابوس نظم ترامپی برای سنگاپور

بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، جهانی‌سازی را وارد دوره‌ای تازه کرده است؛ دورانی که در آن نه شایستگی بلکه ترجیحات فردی و سیاسی، مسیر سرمایه‌گذاری و تجارت را تعیین می‌کند. در این نظم جدید، حتی کشورهایی که با سال‌ها تلاش و برنامه‌ریزی خود را به‌عنوان نمونه‌های موفق توسعه معرفی کرده‌اند، حالا با بی‌ثباتی، تبعیض و رانت‌محوری روبه‌رو هستند.

در نخستین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، سیاستمداران آمریکایی کشورهایی با مازاد تجاری را به تقلب متهم می‌کردند و از اصلاحات ساختاری در اقتصادهایی چون چین سخن می‌گفتند. اما اکنون در دوره دوم، قواعد جای خود را به خواسته‌های شخصی رئیس‌جمهور داده‌اند. هیچ کشور و شریک تجاری از اعمال تعرفه‌ها مصون نیست، حتی آن‌هایی که تراز تجاری مثبتی به نفع آمریکا دارند. کشورها با ارائه پیشنهادهای مالی چشمگیر یا معامله‌های مبهم با اطرافیان ترامپ، در تلاش برای کسب رضایت او هستند.

سنگاپور؛ شاگرد ممتاز جهانی‌سازی در تنگنای بی‌قاعدگی

برای کشورهایی چون سنگاپور، این تحولات بیش از دیگران تلخ و ناامیدکننده است. این شهر-کشور کوچک با عملکرد بی‌نقص در آموزش، بهداشت، توسعه صنعتی و حکمرانی اقتصادی همواره به‌عنوان نمونه‌ای از شایسته‌سالاری اقتصادی شناخته می‌شد. سنگاپور با تبدیل باتلاق‌ها به بندرهای مدرن و با تربیت نخبگان از برترین دانشگاه‌های جهان، در مسیر توسعه گام برداشت. این کشور همواره به قانون‌مداری، نظم و رقابت عادلانه در اقتصاد جهانی متکی بوده است.

اما اکنون نخبگان سنگاپور با ناامیدی می‌گویند که دیگر «قانون بازی» عادلانه نیست. در سخنرانی روز ملی سنگاپور، نخست‌وزیر لارنس ونگ با اشاره به نظم جهانی پیشین گفت: «ممکن است ناقص بوده باشد، اما به همه کشورها – حتی کوچک‌هایی مانند ما – اجازه رقابت می‌داد». او هشدار داد که جهان امروز به سمت منافع زودگذر، بی‌قانونی و فروپاشی نهادهای چندجانبه در حرکت است.

رقابت منطقه‌ای به‌جای همکاری

در جنوب شرق آسیا، کشورهایی که زمانی در فکر تقویت تجارت منطقه‌ای بودند، حالا به رقابتی ناسالم برای جذب سرمایه‌هایی روی آورده‌اند که از کشورهایی با تعرفه‌های سنگین فرار کرده‌اند. به‌جای همکاری، رقابت برای جلب نظر واشنگتن جایگزین شده است؛ رقابتی که مبتنی بر توانایی در ارائه امتیازهای ویژه، نه شایستگی ساختاری است.

گن کیم یونگ، معاون نخست‌وزیر و وزیر تجارت سنگاپور، در بازگشت از سفر به واشنگتن، در یک نشست سیاست‌گذاری اعلام کرد که مقام‌های آمریکایی درباره اعمال تعرفه‌های آینده، حتی بر کالاهای کلیدی مانند نیمه‌هادی‌ها و داروها، پاسخ مشخصی ندادند. او گفت که نمی‌تواند تضمین کند سرمایه‌گذاری‌هایی که اروپا یا ژاپن وعده داده‌اند، به‌جای سنگاپور روانه خاک آمریکا نشوند.

جهانی‌سازی در تقابل با پوپولیسم اقتصادی

در برابر موج تازه پوپولیسم اقتصادی، سنگاپور هنوز به اصل مزیت نسبی و جهانی‌سازی پایبند است. رئیس پیشین بانک مرکزی این کشور، راوی منون، تأکید کرد که تجارت مانند آب، همیشه راه خود را پیدا می‌کند. او ریشه بسیاری از مخالفت‌ها با جهانی‌سازی را در عملکرد ضعیف دولت‌های غربی می‌داند که نتوانسته‌اند منافع آن را عادلانه توزیع کنند.

با این حال، حتی کشوری مانند سنگاپور – که به‌گفته نخست‌وزیرش ممکن است «خسته‌کننده» به نظر برسد اما قابل‌اعتماد و باثبات است – نمی‌تواند به‌تنهایی مسیر تجارت جهانی را اصلاح کند.

اگرچه سنگاپور می‌کوشد از اصول خود عدول نکند، اما واقعیت این است که در یک محیط جهانی بی‌قاعده، شایسته‌سالاران نیز آسیب‌پذیرند. تنها یک ائتلاف جهانی از کشورهایی که به نظم، شفافیت و رقابت عادلانه پایبند هستند، می‌تواند در برابر موج تازه ترامپیسم اقتصادی مقاومت کند. چرا که در زمین بازی‌ای که توسط زور و رابطه تعریف می‌شود، حتی بهترین شاگردان هم شکست می‌خورند.