زمستان جدید بیت‌کوین؛ پیوند خطرناک رمزارزها و بازار سهام

به گزارش پایگاه خبری پیام خلیج فارس،  بازار رمزارزها سال 2025 را در حالی پشت سر می‌گذارد که نشانه‌های ضعف و نگرانی در آن بیش از هر دوره دیگری برجسته شده است. هرچند در برخی محافل و رویدادهای مرتبط با این صنعت، از جمله مهمانی کریسمس چهره‌های رمزارزی در نیویورک، فضای پرنشاط و امیدوارانه‌ای دیده می‌شود، اما واقعیت بازار چیز دیگری است. تحلیلگران و سرمایه‌گذاران نسبت به افت شدید قیمت بیت‌کوین و سایر دارایی‌های دیجیتال هشدار می‌دهند و این سقوط سریع، بار دیگر شکنندگی ساختاری این بازار را آشکار کرده است. در حالی که برخی تحلیلگران این کاهش را اصلاحی طبیعی می‌دانند و برای آینده بیت‌کوین قیمت‌های بسیار بالاتری پیش‌بینی می‌کنند، شدت ریزش اخیر باعث شده مسائل بنیادی درباره ثبات این بازار دوباره مطرح شود.

کاهش یک‌چهارمی ارزش بیت‌کوین تنها در دو ماه، نه‌تنها موجی از نگرانی ایجاد کرده، بلکه پیامدهای قابل توجهی در دیگر حوزه‌های مالی داشته است. مدیرعامل یکی از بزرگ‌ترین نهادهای فعال در خرید بیت‌کوین، نسبت به آغاز زمستان رمزارزی هشدار داده است؛ اصطلاحی که به دوره رکود شدید پس از سقوط صرافی FTX در سال 2022 اشاره دارد. در این دوره، بخش بزرگی از ارزش بازار از بین رفت و اعتماد عمومی به اکوسیستم رمزارز به شدت تضعیف شد. اکنون نیز ریزش اخیر، که بیش از یک تریلیون دلار از ارزش بازار حدود 18 هزار توکن دیجیتال را پاک کرده، یادآور همان بحران است.

عوامل مؤثر بر این سقوط گسترده متنوع‌اند. بخشی از تحلیلگران به عدم قطعیت در مسیر نرخ‌های بهره آمریکا اشاره می‌کنند؛ عاملی که در سال‌های اخیر بارها بازار دارایی‌های پرریسک را تحت تأثیر قرار داده است. در کنار این موضوع، نگرانی‌ نسبت به ارزش‌گذاری بالا در سهام فناوری نیز موجب فشار مضاعف بر بازار رمزارز شده است. بیت‌کوین که در اوایل اکتبر در آستانه 126 هزار دلار قرار داشت، طی چند هفته به حدود 84 هزار دلار سقوط کرد و تنها اندکی از این افت را جبران کرده است.

این کاهش در شرایطی رخ داده که سیاست‌های دولت آمریکا در ماه‌های اخیر کاملاً به سود صنعت رمزارز بوده است. از انتصاب مدیران موافق رمزارز در نهادهای نظارتی تا بخشش برخی مدیران متهم و حتی برنامه‌ریزی برای ایجاد ذخایر ملی بیت‌کوین، مجموعه اقداماتی بوده که انتظار می‌رفت قیمت‌ها را تقویت کند. با این حال، بیت‌کوین با وجود رشدهای مقطعی در بهار و تابستان، در مجموع سال را با افت ۴ درصدی پشت سر گذاشته است.

گسترش اثر رمزارز بر نظام مالی سنتی

نکته مهم دیگری که ریزش اخیر را از رویدادهای مشابه سال‌های گذشته متمایز می‌کند، میزان نفوذ نهادهای مالی سنتی در این بازار است. در گذشته رمزارزها بیشتر تحت تأثیر سرمایه‌گذاران خرد بودند و نوسانات شدید معمولاً محدود به بازیگران این حوزه می‌ماند. اما با ورود صندوق‌های بزرگ و بانک‌های مطرح به بازار، این پیوندها عمیق‌تر شده است. برای نمونه، یکی از بزرگ‌ترین صندوق‌های مدیریت دارایی جهان بیش از 780 هزار بیت‌کوین در یک صندوق قابل معامله در بورس نگهداری می‌کند. حتی دانشگاه‌ها و نهادهای آموزشی بزرگ نیز بخش قابل توجهی از دارایی خود را به این بازار اختصاص داده‌اند. این گسترش مشارکت، موجب شده هر سقوط قیمتی به‌سرعت به سایر بازارها نیز سرایت کند.

به‌طور مشخص، تحلیلگران بانک‌ها معتقدند که این بار برخلاف سقوط‌های گذشته، حجم زیادی از افت قیمت ناشی از فعالیت سرمایه‌گذاران نهادی بوده و نه صرفاً رفتار هیجانی سرمایه‌گذاران خرد. پیامد این موضوع آن است که هر دوره اصلاح شدید، به‌جای اینکه به‌صورت محدود باقی بماند، می‌تواند به بخش‌های دیگر بازار مالی نیز انتقال یابد. برخی تحلیلگران به این نکته اشاره می‌کنند که هم‌زمانی کاهش قیمت بیت‌کوین با افت شاخص‌های بورس آمریکا، نشان‌دهنده شکل‌گیری پیوندی غیرقابل انکار میان رمزارز و بازار سهام است.

این موضوع زمانی آشکارتر شد که با انتشار یک پیام در شبکه اجتماعی رئیس‌جمهور آمریکا، بازار رمزارزها ظرف چند دقیقه سقوطی بی‌سابقه را تجربه کرد. تهدید اعمال تعرفه‌های جدید بر چین سبب شد یکی از سنگین‌ترین افت‌های روزانه شاخص S&P 500 رقم بخورد و بازار رمزارز نیز همگام با آن دچار ریزش شدید شود. طی این سقوط که اکنون به عنوان رویداد «۱۰/۱۰» شناخته می‌شود، متوسط افت حدود ۱۰ هزار توکن دیجیتال تقریباً به 47 درصد رسید؛ رخدادی که در طی چند ساعت بیش از 500 میلیارد دلار از ارزش بازار را از بین برد.

آسیب‌پذیری ساختاری در معاملات اهرمی و کمبود نقدینگی

گزارش‌های تحلیلی نشان می‌دهد که بخش زیادی از خسارت ناشی از ۱۰/۱۰ مربوط به معاملات اهرمی بوده است. این معاملات که در قالب ابزارهایی مانند پرپچوال فیوچرز انجام می‌شوند، امکان اهرم‌های سنگینی تا 100 برابر را برای معامله‌گران فراهم می‌کنند. زمانی که روند بازار ناگهان معکوس شد، هزاران موقعیت معاملاتی به سرعت لیکویید شد و فشار فروش شدیدی به بازار وارد کرد. هم‌زمان بازارسازها، که معمولاً وظیفه ایجاد نقدینگی و جلوگیری از نوسانات شدید را برعهده دارند، از بازار خارج شدند و به این ترتیب شکاف قیمتی میان پلتفرم‌ها افزایش یافت و تعیین قیمت واقعی هر رمزارز دشوار شد. این اتفاق بار دیگر نشان داد که زیرساخت معاملاتی رمزارزها هنوز در برابر فشارهای شدید شکننده است.

پس از این سقوط ناگهانی، مجموعه‌ای از نگرانی‌های کلان اقتصادی موجب شد روند نزولی بازار ادامه پیدا کند. از یک‌سو احتمال افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی آمریکا نگرانی‌هایی درباره جذابیت دارایی‌های پرریسک ایجاد کرد. از سوی دیگر ارزش‌گذاری بسیار بالای شرکت‌های فناوری در اوج رونق هوش مصنوعی، نشانه‌هایی از حباب قیمتی را در ذهن فعالان بازار تقویت کرد. گزارش‌ها نشان می‌دهد که رمزارزها نسبت به بسیاری از دارایی‌ها حساسیت بیشتری به این عوامل دارند و سرمایه‌گذاران در دوره‌های عدم اطمینان معمولاً سریع‌تر از این بازار خارج می‌شوند.

این روند در ماه نوامبر شدت گرفت. با اینکه بخش عمده فشار فروش ابتدای سقوط مربوط به معامله‌گران حرفه‌ای بود، اما در ادامه سرمایه‌گذاران خرد نقش اصلی را ایفا کردند. داده‌ها نشان می‌دهد که خروج سرمایه از صندوق‌های قابل معامله رمزارزی در نوامبر به رکورد جدیدی رسید و سهام محبوب در میان سرمایه‌گذاران خرد نیز هم‌زمان با آن افت کرد.

تأثیر رمزارز بر بازارهای مالی و پیامدهای گسترده‌تر

یکی از نکات قابل توجه در هفته‌های اخیر، هم‌زمانی افت ناگهانی بیت‌کوین با ریزش شاخص‌های سهام آمریکا بوده است. تحلیلگران بر این باورند که در برخی روزها، بازار سهام عملاً تحت تأثیر روند بیت‌کوین حرکت کرده است. پیوند میان ارزش یک دارایی پرنوسان با شاخصی چون S&P 500 یا نزدک، زنگ خطر مهمی برای ثبات بازارهای مالی محسوب می‌شود. برخی تحلیلگران این موضوع را نگران‌کننده می‌دانند که شاخصی به این اندازه بزرگ، از تحرکات یک بازار کوچک‌تر و سفته‌بازی‌تر تبعیت کند.

با وجود همه این نگرانی‌ها، بسیاری از فعالان بازار رمزارز همچنان به آینده این بازار خوش‌بین‌اند. برخی صندوق‌های ثروت ملی در دوره کاهش اخیر قیمت از فرصت استفاده کرده و بیت‌کوین بیشتری خریداری کرده‌اند. تصویب قوانین جدید در مجلس نمایندگان آمریکا برای تنظیم استیبل‌کوین‌ها و تعیین چارچوب قانونی دارایی‌های دیجیتال نیز امید به نظم‌بخشی بیشتر به این صنعت را افزایش داده است. اگر این طرح‌ها به تصویب نهایی برسند، بخش مهمی از ابهامات نظارتی در بازار از بین خواهد رفت.

در کنار این خوش‌بینی‌ها، منتقدان به ضعف‌های مهمی اشاره می‌کنند که در جریان سقوط ۱۰/۱۰ آشکار شد. رفتار معامله‌گران در این روز نشان داد که نقش استیبل‌کوین‌ها در بازار بسیار پررنگ‌تر از گذشته است. در جریان سقوط شدید، معامله‌گران به‌سرعت به خرید استیبل‌کوین تتر روی آوردند؛ دارایی‌ای که بزرگ‌ترین استیبل‌کوین بازار و اصلی‌ترین منبع نقدینگی در بسیاری از معاملات رمزارزی به شمار می‌رود. با این حال، همین وابستگی شدید نگرانی‌هایی پدید آورده است.

بحران اعتماد در استیبل‌کوین‌ها

ارزش و ثبات استیبل‌کوین‌ها به ذخایر پشتوانه آنها وابسته است. اما گزارش‌های جدید نشان می‌دهد که بخشی از دارایی‌های پشتوانه تتر شامل موارد پرریسک‌تر از حد انتظار بوده است. کاهش رتبه اعتباری ذخایر این شرکت توسط یک مؤسسه معتبر ارزیابی، نگرانی‌هایی درباره توانایی آن برای حفظ ارزش یک دلاری خود ایجاد کرده است. طبق گزارش منتشرشده، حدود یک‌چهارم ذخایر این استیبل‌کوین در دارایی‌هایی مانند اوراق شرکتی، طلا، بیت‌کوین و وام‌های تضمین‌شده نگهداری شده که همگی نسبت به اوراق خزانه‌داری آمریکا ریسک بیشتری دارند. منتقدان این موضوع را تهدیدی جدی برای کل بازار رمزارز می‌دانند؛ زیرا سقوط احتمالی یک استیبل‌کوین بزرگ می‌تواند کل اکوسیستم را تحت تأثیر قرار دهد.

نگرانی دیگر، نبود شفافیت کامل درباره مدیریت ذخایر این شرکت است. هنوز گزارش حسابرسی جامع و مستقل از وضعیت دارایی‌های پشتوانه منتشر نشده و این موضوع در شرایط شکننده فعلی بازار، ریسک بیشتری ایجاد می‌کند. برخی فعالان حوزه رمزارز معتقدند که استیبل‌کوین‌ها باید تنها در دارایی‌های کم‌ریسک و کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاری کنند تا ثبات خود را حفظ کنند. در شرایطی که بخش بزرگی از معاملات رمزارزی بر پایه استیبل‌کوین‌ها انجام می‌شود، هرگونه اختلال در این حوزه می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای کل بازار در پی داشته باشد.

با وجود تمامی این چالش‌ها، بخشی از فعالان بازار همچنان معتقدند که افت اخیر بیت‌کوین صرفاً نوعی بازگشت به میانگین بوده و نه نشانه سقوط ساختاری. این نگاه، بر پایه تجربه‌های گذشته است که در آن بیت‌کوین پس از دوره‌های طولانی رکود، بار دیگر توانسته به اوج‌های جدید برسد. اما منتقدان تأکید دارند که بدون حل ریشه‌ای مشکلات زیرساختی، از جمله مدیریت ریسک در معاملات اهرمی و افزایش شفافیت در ذخایر استیبل‌کوین‌ها، هرگونه خوش‌بینی می‌تواند شکننده باشد.