مسیر رشد کسب وکارهای نوین در ایران پر دست انداز است

به نظر شما علت کندی توسعه کسب وکارهای نوین چیست؟

علت مهم کند بودن روند رشد کسب وکارهای نوین، ساختار نامساعد و معیوب اقتصاد کشور است و این ساختار نیز تا از اقتصاد دولتی رها نشویم اصلاح نمی شود. الفبای اولیه رشد کسب وکارهای نوین بدون هیچ تردیدی فراهم کردن زیرساخت های اینترنت مناسب است اما در کشور ما شاهد هستیم که اینترنت چه شرایطی دارد و کسب وکارها برای رفع و رجوع مسائل اینترنتی خود با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می کنند. اگر ساختارهای اقتصادی ایران را مورد بررسی قرار دهیم آنچه در اولویت نیست سرعت بخشیدن به روندهای نوین و افزایش بهره وری است. ساختارهای اقتصادی ما متناسب با خام فروشی محصولات زیرزمینی تعریف شده اند و حجم بزرگ و اصلی اقتصاد ما بعد از سال ها شعار سر دادن درباره خروج از اقتصاد تک محصولی همچنان متکی به نفت است. اکر سهم فروش نفت و مواد استحصالی از نفت با ارزش افزوده پایین و برخی محصولات انگشت شمار دیگر که آنها هم از یارانه انرژی استفاده می کنند را از اقتصاد کشور کسر کنیم متوجه می شویم ما همچنان مشغول خام فروشی هستیم. این درحالیست که کسب وکار نوین متکی به شفافیت اطلاعات، خلاقیت، اصلاح فرآیندها، استفاده از اینترنت و فناوری بنیان گذاشته می شود و سنخیتی با خام فروشی ندارد.

چگونه می توان این شرایط را تغییر داد و ساختارهای اقتصادی را به نفع کسب وکارهای نوین عوض کرد؟

مسیر رشد کسب وکارهای نوین در ایران بسیار پر دست انداز است. دولت و حاکمیت باید چنین چیزی را اراده کند و اصلاحات اساسی در ساختارهای اقتصادی را رقم بزند و این که معاونتی به عنوان علم و فناوری تحت نظر رئیس جمهور تاسیس کنیم کافی نیست. در حال حاضر دورنمایی از این اراده و تمایل را در دولت ها برای تغییرات اساسی در اقتصاد کشور نمی بینیم. باید به این نکته توجه کنید که کسب وکارهای نوین به دلیل ماهیت خاص خود نمی توانند در کنترل دولت ها باشند و قوانین و مقررات بین المللی نیز برای محدود کردن یا تحت کنترل درآوردن آنها در برخی موارد ظرفیت لازم را ندارد. به عنوان مثال پلتفرم هایی مثل تلگرام یا توئیتر را در نظر بگیرید که گاه قدرتمندترین افراد دولتی یا مجموعه اقدامات دولت ها را به چالش می کشند و دولت ها ابزاری برای محدود کردن آنها ندارند. بنابراین وقتی سخن از تغییر ساختارها به نفع رشد کسب وکارهای نوین به میان می آوریم در حقیقت از تغییر رویکردهای کلان و سیاست های راهبردی یک کشور سخن می گوییم.

در مقیاس و سایز کشور ما برخی کسب وکارهای نوین شکل گرفته و به مرحله سودآوری هم رسیده اند. موفقیت این کسب وکارها را چگونه ارزیابی می کنید؟

این که چند پلتفرم در کشور ما خود را از مرحله ابتدایی عبور دهند و سودآور شوند به معنای آماده بودن بسترها برای کسب وکارهای نوین نیست. شما ببینید چند درصد اقتصاد ایران سهم کسب وکارهای نوین است و چند درصد سهم کسب وکارهای سنتی. به این نکته توجه کنید که چند شرکت بورسی ما از اکوسیستم استارتاپی می آیند. با بررسی این داده ها متوجه می شوید که کسب وکارهای نوین در ایران بسیار مهجور هستند و حتی مشهورترین آنها هم هنوز در بورس جایگاهی در برابر بنگاه های بزرگ خام فروش ندارند. این موفقیت هایی که از بعضی کسب وکارهای استارتاپی هم مشاهده می کنیم عمدتا مبتنی بر خلق ارزش و خلاقیت ناب و توسعه فناوری نیست بلکه آنها فرآیندهای زائد و غیرضروری را حذف کرده اند. شما به صنعت خودروی کشور نگاه کنید و بگویید جای کسب وکارهای نوین در این صنعت کجاست. از همین مثال می توان به حقایق فراوانی درباره رشد نیافتن کسب وکارهای فناورانه در ایران پی برد.