کریدور خزر – خلیج فارس؛ از اعلام تا عمل!

وزیر صمت در اجلاس سومین همایش اقتصادی خزر اعلام کرده ایران آمادگی خود را برای توسعه زیرساخت‌های کریدور خزر – خلیج فارس و ایجاد امکانات لازم برای راه‌اندازی پایگاه های لجستیکی و بهره‌برداری از بنادر جنوبی ایران برای کشورهای خزر اعلام می کند.

انجام این اعلام، اتفاقی بزرگ در توسعه اقتصاد کشور خواهد بود اما آیا مانند دیگر مواردی که مسئولان در همایش ها و سمینارهای مختلف بیان می کنند شعاری زیباست یا اعلامی عملیاتی؟

در خصوص توسعه زیرساخت‌های کریدور خزر – خلیج فارس مواردی چون فعالسازی و توسعه زیرساخت‌ها در ارتقای کریدورها و لجستیک و دیجیتال سازی فرآیندها، ایجاد پارک های صنعتی و فناوری مشترک، تسهیل تبادلات مالی و بانکی با تکیه بر تجارب موفق اعضا مبتنی بر پول ملی کشورهای خزر، ایجاد کریدور سبز گمرکی و مناطق آزاد مشترک مورد اهمیت و توجه است.

این موارد را سید محمد اتابک با توجه به تجارب موفق کشورهای عضو در زمینه تفاهم همکاری بلندمدت دو یا چند جانبه میان ایران با روسیه مورد تاکید قرار داده و گفته است:  استفاده از پیمان هایی چون موافقتنامه اقتصادی خزر، کریدور ترانس – کاسپین و توسعه همکاری های فرامنطقه ای مانند بریکس و اوراسیا مورد تاکید اعضا قرار گرفته و امیدواریم با توجه به تغییرات اقلیمی، امنیت غذایی، توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل، انرژی، تبادل دانش پزشکی و گسترش بستر همکاری الکترونیک میان اعضا مورد تاکید قرار گرفت.

این در حالی است که کاهش سطح آب خزر مورد نگرانی کشورهای حاشیه آن بوده و در این باره ایجاد سامانه مشترک پایش داده های سطح آب و کمک از سازمان های بین المللی موافقت شد، همچنین جلوگیری از ورود پساب های صنعتی و شهری به دریای خزر، استفاده از ظرفیت های خالی صنعت نفت و گاز، توسعه گردشگری مبتنی بر گردشگری خزر، توسعه صنایع انرژی و پالایشگاهی، توسعه بهداشت و سلامت مردم حاشیه این دریا مورد تاکید قرار گرفته است.

همچنین به گفته وزیر صمت تشکیل مرکز امداد و نجات خزر و ایجاد آزمایشگاه نفت خزر به تصویب اعضا رسید، اتصال شبکه های تبادل برق کشورهای حاشیه خزر و اهمیت انرژی سبز، حل چالش‌های زیست محیطی، تغییر اقلیم، آلودگی آب خزر و حل آنها از طریق فناوری کشورهای عضو مورد تاکید قرار گرفت که برای اجرای آن ایجاد کنسرسیوم های علمی و پارکهای فناوری مشترک نیز به تصویب رسیده است.

موانع و چالش ها

بنا بر آمار وزار راه و شهرسازی در حال حاضر برخی موانع فیزیکی و فرآیندی در مرزهای مشترک وجود دارند که با اقدامات کم هزینه ساماندهی و نیز اصلاح فرآیندی، قابل رفع هستند.

به گفته معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی حذف این موانع فیزیکی در مرزهای مشترک، بر اساس مفهوم متعالی مرز محل عبور بلامانع و بدون توقف است و مستلزم اراده و هماهنگی مؤثر طرفین است.

سعید رسولی به بهره گیری حداکثری کشورها از موافقت نامه ها و تفاهمات اقتصادی، تجاری، حمل ونقلی و ترانزیتی در ارتباط با کریدورها در راستای تجاری سازی و جذاب سازی مسیرهای حمل ونقل دریایی، جاده ای و ریلی در جهات شرقی-غربی و شمالی- جنوبی دریای خزر و پسکرانه آن در جنوب، شرق، غرب و شمال دریای خزر، اشاره کرده و می گوید: عضویت دو یا چند کشور از کشورهای حاشیه دریای خزر در نهادها و سازمان ها و کریدورهایی نظیر کریدور حمل ونقل بین المللی شمال-جنوب، موافقتنامه ترانزیتی عشق آباد، کریدور تراسیکا، موافقتنامه همکاری اقتصادی و تجاری دولت های ساحلی خزر، بریکس، سازمان همکاری شانگهای، سازمان همکاری اقتصادی(اکو) و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ظرفیت های قابل توجهی را در این راستا فراهم کرده است.

وی بر اهمیت شبکه سازی زیرساخت های حمل ونقلی و جابه جایی بدون مانع کالا با تأکید بر حمل و نقل ترکیبی کالا، اشاره کرده و می افزاید: در این راستا، در کوتاه مدت می توانیم مشترکاً برنامه ریزی برای تشکیل یک پایگاه الکترونیکی اطلاعات جامع و واحد حمل ونقل را پیش ببریم.

لزوم حمایت از دانش بنیان ها

حمایت از شرکت های دانش بنیان نیز ار مواردی است که معاون وزیر راه بر آن تاکید می کند. رسولی می افزاید: در استفاده مؤثر از ظرفیت هایی چون عهدنامه کارنه تیر و به ویژه تیر الکترونیک (E-TIR)، کنوانسیون CMR و شکل الکترونیکی آن (E-CMR)، شورای حمل و نقل ریلی کشورهای مشترکالمنافع، سازمان OTIF کنوانسیون های CIM و SMGS و فناوری های نوین الکترونیکی و دیجیتالی جهت یکپارچه سازی سامانه های حمل ونقلی و گمرکی، رفع موانع اسنادی و تبادل الکترونیک اطلاعات مورد تأکید است.

وی پیشنهاد کرد شرکت های توانمند کشورهای ساحلی دریای خزر در قالب تعریف کار مشترک در این زمینه نقش آفرینی موثری ایفا کنند.

با توجه به اینکه مرزهای موجود بین ما و همسایگان در دریای خزر، قلب تپنده اقدامات تحول آفرین هستند حال باید دید اقدامات موثر در این حوزه برداشته خواهد شد و توسعه اقتصادی کشور را رقم خواهد زد؟