بدهی ۱۱۶ هزار میلیاردی دولت سابق به بانک مرکزی

برخلاف ادعای عبدالناصر همتی، در پایان کارش در بانک مرکزی، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نزدیک به ۱۱۶ هزار میلیارد تومان بوده، نه ۳۰ هزار میلیارد تومان و او ۸۶ هزار میلیارد تومان را غیب کرده است.

وی در روز‌های اخیر در توئیتی نوشت: رئیس‌جمهور نکات خوبی به بانک‌ها ابلاغ کردند که اجرای آن‌ها مفید است؛ اما دغدغه اصلی، توقف فشار به بانک‌ها برای تأمین مالی دولت و اعطای تسهیلات تکلیفی به شرکت‌های دولتی است که با اضافه برداشت بانک‌ها و خرید اوراق دولتی از بانک‌ها در ماه‌های اخیر جمعاً ۱۸۰ همت پایه پولی خلق کرده است. همتی همچنین در توضیحات جدیدش گفته است اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی زمان خروجم از بانک مرکزی به ۳۰ همت کاهش یافت. لازم به ذکر است همتی تا چند روز اول خردادماه امسال رئیس‌کل بانک مرکزی بود. برخلاف ادعای همتی، در پایان اردیبهشت امسال بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نزدیک به ۱۱۶ هزار میلیارد تومان بوده، نه ۳۰ هزار میلیارد تومان.

این در حالی است که همتی آمار خلاف واقع داده و مدعی شده در پایان کارش، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی ۳۰ هزار میلیارد تومان بوده و مانده ریپو (اوراق عملیات بازار باز) را هم ۹ هزار میلیارد تومان اعلام کرده است. وی در ادامه توضیحاتش، بدهی فعلی بانک‌ها به بانک مرکزی که ۱۱۲ هزار میلیارد تومان تا بوده را با مانده ۷۵ هزار میلیارد تومانی ریپو جمع زده به عدد ۱۸۷ هزار میلیارد تومان رسید و سپس با آمار پایان اردیبهشت (۳۹ هزار میلیارد تومان) مقایسه کرده و به عدد جعلی ۱۴۸ هزار میلیارد تومان رسیده و مدعی شده بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در دولت رئیسی ۱۴۸ هزار میلیارد تومان بیشتر شده است.

اما همان‌طور که ذکر شد بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در پایان کار همتی ۳۰ هزار میلیارد تومان نبوده، بلکه ۱۱۶ هزار میلیارد تومان بوده است و او ۸۶ هزار میلیارد تومان را غیب کرده است.

به نظر می‌رسد عدد ۳۰ هزار میلیارد تومانی که همتی به عنوان بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در پایان عملکردش عنوان کرده، مربوط به کاهش این شاخص در دوره ریاست وی بوده، نه مانده آن در پایان کارش.

در آخر اردیبهشت امسال که پایان کار همتی بود بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی ۱۱۶ هزار میلیارد تومان بود که نسبت به آخر تیر ۹۷ که قبل از شروع به کار همتی بود و بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی ۱۴۷ هزار میلیارد تومان بود، حدود ۳۱ هزار میلیارد تومان کمتر شده است. احتمالاً این رقم در ذهن همتی بوده و در توئیتی که اخیراً منتشر کرده چنین خطایی را مرتکب شده است و سپس با ذوق‌زدگی رقم ۱۴۸ هزار میلیارد تومان را برجسته کرده است.

درباره این کاهش ۳۱ هزار میلیارد تومانی هم، اما و اگر‌های فنی وجود دارد. واقعیت این است که در سالی‌های ۹۷، ۹۸ و ۹۹ به ترتیب ۲۵، ۳۷ و ۴۱ هزار میلیارد تومان از بدهی‌های بانک‌ها به بانک مرکزی با دولت تهاتر شد، به عبارت دیگر در سال‌های ۹۷ الی ۹۹ حدود ۱۰۰ هزار میلیارد از بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در قالب تهاتر به بدهی دولت به بانک مرکزی تبدیل شده است.

این کاهش ۳۰ هزار میلیارد تومان ناشی از مدیریت همتی و تیم وی نبود که بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی را کاهش داده یا تسویه کرده باشد بلکه این موضوع ناشی از کار حسابداری بوده است و ایشان همه حقیقت را بیان نمی‌کند که بخشی از بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی را با دولت تهاتر کرده است. در واقع بخشی از بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی را به دولت انتقال داده است و این افتخار بزرگی برای همتی نیست.

نکته دیگر این مانده عملیات ریپو است و همتی گفته ۹ هزار میلیارد تومان مانده عملیات ریپو در زمان خروجش از بانک مرکزی بوده، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد اوراق عملیات بازار باز در زمان پایان کار همتی در بانک مرکزی ۹ هزار میلیارد تومان نبوده بلکه ۲۱ هزار میلیارد تومان بوده است و به ۴۰ هزار میلیارد تومان تا پایان آبان ۱۴۰۰ رسیده است. اما نکته مهم در خرید اوراق بهادار عملیات بازار باز این نیست که زمان آقای همتی چه قدر بوده است و الان چه قدر است، بلکه ذات عملیات بازار باز است. آقای همتی معتقد بودند با اجرای سیاست‌های پولی انقباضی و انبساطی با عملیات بازار باز، تورمی که اواخر سال ۹۸ حدود ۴۰ درصد بود را به ۲۰ درصد خواهد رساند، اما بعد از عملیات