“جانا” حرکتی برای تقویت زیرساخت‌های اجتماعی با تکیه بر مردم

به گزارش پیام خلیج فارس دومین دوره جایزه جانا با حضور فعالان اجتماعی، پژوهشگران، و کنشگران حوزه مدنی در تهران برگزار شد.

در این مراسم دبیرکل جایزه جانا نیز در سخنانی به اهداف و مسیر این جایزه پرداخت و گفت: «جانا یک نهاد مردمی، غیردولتی و مستقل است که با تکیه بر مشارکت عمومی و راهکارهای نوآورانه، به‌دنبال حل مسائل اجتماعی پیچیده است. این جایزه به طرح‌هایی توجه دارد که از دل مردم و تجربه میدانی بیرون آمده‌اند و قابلیت الگوسازی دارند.»

محمدمهدی جعفری با اشاره به اولین دوره جایزه که در سال ۱۴۰۲ برگزار شد، گفت: «در دوره نخست، ۸۵۰ طرح از سراسر کشور دریافت کردیم و ۱۰ طرح در سه سطح شمس جانا، سپهر جانا و امید جانا معرفی شدند. در دوره دوم نیز که اکنون آغاز شده، طرح‌ها تا اسفند ۱۴۰۴ دریافت و تا شهریور ۱۴۰۵ داوری می‌شوند.»

جعفری تأکید کرد که برای هر محور از ارزیابی‌ها، کمیته‌ داوری مستقل تشکیل شده و بازدید میدانی از طرح‌ها نیز بخشی از فرایند ارزیابی است. محورهای داوری عبارت‌اند از: محصولات و خدمات اجتماعی، فرآیندهای نوآورانه، کسب‌وکارهای اجتماعی، فعالیت‌های مشارکتی و مطالبه‌گری، و کمک به توسعه زیست‌بوم نوآوری اجتماعی.

دبیرکل جایزه جانا در بخش پایانی سخنانش، پنج راهبرد اصلی دوره جدید را این‌گونه معرفی کرد:

• تحکیم هسته فکری جانا با تکیه بر انتقال تجربه‌های موفق
• توسعه گفتمان نوآوری اجتماعی و الگوسازی برای توانمندسازی جامعه مدنی
• گسترش فعالیت‌های بین‌المللی و ارائه تجربیات ایرانی به جهان
• تقویت شبکه‌های مردمی جانا در استان‌ها
• تمرکز ویژه بر قشر نوجوان و جوان به‌عنوان سرمایه آینده کشور

او تأکید کرد که جانا تنها یک جایزه نیست، بلکه حرکتی برای تقویت زیرساخت‌های اجتماعی با تکیه بر مردم است و بدون مشارکت فعال آنان، دستیابی به تحولات اجتماعی ممکن نخواهد بود.

نوآوری اجتماعی، نظام‌های فرسوده را به چالش می‌کشد

در ادامه مراسم دکتر محمد فاضلی جامعه شناس با بیان اینکه «نوآوری اجتماعی اگر بخواهد اثربخش باشد، سه هدف را دنبال می‌کند گفت: توانمندسازی جامعه در برابر حکومت، افزایش کارآمدی در نظام اجتماعی، و تغییرات سیستمی در ساختارهای موجود. اما مسئله اینجاست که هر سه هدف، پیامد سیاسی دارد و با ساختار قدرت برخورد می‌کند.»

وی  با ذکر نمونه‌هایی چون بودجه‌ریزی مشارکتی در برزیل، آموزش رایگان و شخصی‌سازی شده برای کودکان محروم، و تحول رسانه‌ای ناشی از ابزارهایی چون یوتیوب، نشان داد چگونه نوآوری اجتماعی، نظام‌های فرسوده را به چالش می‌کشد و راه را برای تحول هموار می‌کند.

این جامعه‌شناس با اشاره به تجربه‌های اخیر در ایران گفت: «پلتفرم‌هایی مثل اسنپ و دیجی‌کالا، نمونه‌هایی از نوآوری اجتماعی بودند که وقتی رشد کردند، به دلیل برهم‌زدن نظم رانت‌محور، با مقاومت قدرت روبه‌رو شدند و هنوز هم با این موضوع مواجهه می‌شوند.»

خطر تبدیل هوش مصنوعی به ابزار سلطه

بر اساس این گزارش در ادامه مدیرعامل اسمایلینو  نیز  با بیان اینکهبا هوش مصنوعی، امکان آموزش سفارشی، خدمات پزشکی آنی و مددکاری اجتماعی هدفمند فراهم شده است افزود:  اما اگر نوآوران اجتماعی در طراحی این فناوری‌ها حضور نداشته باشند، بی‌عدالتی ماشینی، جای بی‌عدالتی انسانی را می‌گیرد.

دکتر کامران باقری،   به نقش فناوری، به‌ویژه هوش مصنوعی، در تسریع و تعمیق نوآوری اجتماعی پرداخت. او با مثال‌هایی عینی از یک کشاورز در خوزستان تا مادران در روستاهای دورافتاده، نشان داد چگونه هوش مصنوعی می‌تواند خدمات آموزشی، مشاوره‌ای و پزشکی را ارزان‌تر، دقیق‌تر و در دسترس‌تر کند.

وی تأکید کرد که هوش مصنوعی، دو لبه دارد: یکی برای خدمت، یکی برای کنترل. و اگر طراحی آن صرفاً در دست صاحبان سرمایه بماند، خطر تبدیل آن به ابزار سلطه بسیار بالاست.

گفتنی است  این دوره از جایزه نوآوری اجتماعی(جانا)، با نگاهی نو به مسائل اجتماعی و دغدغه ایران آینده، از همه فعالان، نوآوران و کنشگران اجتماعی دعوت می‌کند تا طرح‌های نوآورانه اجرا شده خود را در زمینه حل مسائل اجتماعی کشور معرفی نمایند.

محورهای اصلی این دوره شامل  نوآوری در محصولات و خدمات اجتماعی، مدل‌های نوآور کسب‌وکار اجتماعی، نوآوری‌های فرآیندی، مشارکت اجتماعی سیاستی و نهادی و تلاش برای توسعه زیست‌بوم نوآوری اجتماعی.

فرصت ثبت نام و معرفی نامزدها تا پایان اسفند ماه ۱۴۰۴ ادامه دارد.