هشدار رئیس اسبق بانک مرکزی؛ طلا، حلقه جدید فشار ارزی

به گزارش پایگاه خبری پیام خلیج فارس،  ولی‌الله سیف، رئیس اسبق بانک مرکزی به سیاست واردات طلا بدون انتقال ارز انتقاد کرد و آن را یکی از عوامل ایجاد فشار پنهان بر بازار آزاد ارز دانست. او می‌گوید مفهوم «بدون انتقال ارز» اغلب به‌درستی فهم نمی‌شود. به اعتقاد سیف، اگر دولت و سیاست‌گذار نسبت به نرخ ارز بازار آزاد حساس هستند، هر اقدامی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر این بازار اثر بگذارد، باید تحت کنترل قرار گیرد. از نگاه او، واردات طلا بدون انتقال ارز دقیقاً از همین جنس است.

فشار تقاضا برای ارز از مسیرهای پنهان

سیف با اشاره به تجربه خود در دولت یازدهم توضیح می‌دهد که همواره در جلسات دولت تأکید داشته فشار برای کنترل بازار ارز نباید صرفاً متوجه بانک مرکزی باشد. به گفته او، بخش مهمی از افزایش قیمت دلار نه از سیاست‌های پولی بلکه از مقررات صادرات و واردات، ولخرجی‌های ارزی و تصمیم‌هایی ناشی می‌شود که تقاضا را به بازار آزاد ارز منتقل می‌کند.

او مثال می‌زند که در همان سال‌ها، حجم بالای سفرهای خارجی، زیارتی و سیاحتی، خرید بلیت هواپیما، هزینه‌های جانبی سفر و حتی سوغاتی‌هایی که مسافران با خود به کشور می‌آوردند، همگی تقاضای ارزی ایجاد می‌کردند. سیف می‌گوید بارها پیشنهاد داده آمار دقیق این سفرها و هزینه‌های مرتبط با آنها بررسی شود، چرا که این جریان، هرچند پراکنده، فشار قابل‌توجهی بر بازار ارز وارد می‌کرد.

رئیس اسبق بانک مرکزی همچنین به مجوزهای خاص مرزی اشاره می‌کند؛ از کولبری در کردستان گرفته تا رویه‌های مشابه در بوشهر و جنوب کشور. به گفته او، در قالب این مجوزها حجم عظیمی از کالا وارد کشور می‌شود، در حالی که ظاهراً ارزی به‌طور رسمی برای آن پرداخت نمی‌شود. اما در عمل، فعالان این حوزه ارز مورد نیاز خود را از بازار آزاد تأمین می‌کنند و همین موضوع تقاضای اضافی در بازار ایجاد می‌کند.

اضافه‌شدن طلا به چرخه فشار بر قیمت دلار

به اعتقاد سیف، واردات طلا بدون انتقال ارز، حلقه جدیدی به همین زنجیره اضافه کرده است. او توضیح می‌دهد در شرایطی که مردم به‌دلیل تورم‌های ۴۰ تا ۵۰ درصدی، سپرده‌گذاری بانکی را زیان‌ده می‌دانند و سود ۲۵ درصدی بانک‌ها را ناکافی تلقی می‌کنند، طبیعی است که به توصیه اهل فن به سمت خرید طلا حرکت کنند.

همین تغییر رفتار، تقاضای جدیدی برای طلا در جامعه ایجاد کرده است؛ تقاضایی که پیش‌تر به‌دلیل محدودیت‌های وارداتی، تا حدی مهار می‌شد. سیف یادآوری می‌کند که در گذشته واردات طلا فقط با مجوز بانک مرکزی ممکن بود، اما با آزاد شدن این مسیر، طلا وارد کشور شده و به مردم فروخته می‌شود؛ فرآیندی که در نهایت به افزایش تقاضا در بازار ارز آزاد و رشد قیمت دلار منجر می‌شود.

او در ادامه به ابزارهای جدیدتری مانند انتشار اوراق طلا اشاره می‌کند؛ اوراقی که پشتوانه آنها طلای فیزیکی نگهداری‌شده در خزانه یا صندوق امانات است. به گفته سیف، هرچند این ابزارها در ظاهر مدرن و مالی به نظر می‌رسند، اما در بطن خود همان منطق جذب نقدینگی سرگردان به سمت طلا و تقویت تقاضای مرتبط با آن را دنبال می‌کنند.

با این رویه، کنترل قیمت دلار ممکن نیست

ولی‌الله سیف تأکید می‌کند که در اقتصادی با حساسیت شدید به نرخ ارز، نمی‌توان میان انتقال رسمی ارز و ایجاد تقاضای واقعی در بازار آزاد تفکیک قائل شد. از نگاه او، اگر این زنجیره‌های پنهان تقاضا کنترل نشوند، فشار بر بازار ارز ادامه خواهد یافت و سیاست‌گذار پولی، هرچقدر هم تلاش کند، به‌تنهایی قادر به مهار تورم و بی‌ثباتی نخواهد بود.