مغز دیجیتال، گرسنه انرژی؛ هوش مصنوعی برق دنیا را می‌بلعد؟

به گزارش پایگاه خبری پیام خلیج فارس، هوش مصنوعی به‌عنوان منبعی نوظهور برای بهره‌وری و رشد اقتصادی، در حال تغییر شکل اشتغال و سرمایه‌گذاری نیز هست. بر اساس سناریوهای ارائه‌شده در تحلیل صندوق بین‌المللی پول، هوش مصنوعی می‌تواند سرعت متوسط رشد اقتصادی سالانه جهان را افزایش دهد. اما هوش مصنوعی برای ادامه کار خود به برق بیشتری نیاز دارد؛ چرا که مراکز داده‌ای که این فناوری را ممکن می‌سازند، انرژی زیادی مصرف می‌کنند. این مسئله، فشار قابل‌توجهی بر شبکه‌های برق وارد کرده و پیامدهای بزرگی برای تقاضای جهانی برق دارد.

به گزارش جدیدترین برآورد سالانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، مراکز داده در سال ۲۰۲۳ حدود ۵۰۰ تراوات‌ساعت برق مصرف کرده‌اند. این میزان، بیش از دو برابر مصرف سالانه در فاصله سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ بوده و بنا بر پیش‌بینی اوپک، تا سال ۲۰۳۰ می‌تواند به ۱۵۰۰ تراوات‌ساعت برسد.

برق مصرفی مراکز داده که اکنون هم‌تراز با مصرف برق آلمان یا فرانسه است تا سال ۲۰۳۰ می‌تواند با مصرف برق هند، سومین مصرف‌کننده بزرگ برق جهان، برابر شود. این میزان همچنین از مصرف پیش‌بینی‌شده خودروهای برقی نیز فراتر خواهد رفت و تا پایان دهه، حدود ۱.۵ برابر بیشتر از آن‌ها خواهد بود.

رشد مصرف برق مراکز داده در آمریکا

مصرف انرژی مراکز داده در ایالات متحده، که بیشترین تمرکز مراکز داده در جهان را دارد، با سرعت بیشتری در حال افزایش است. بر اساس یک سناریوی تقاضای متوسط از پیش‌بینی مک‌کینزی، برق موردنیاز مراکز سرور در آمریکا تا سال ۲۰۳۰ بیش از سه برابر شده و به بیش از ۶۰۰ تراوات‌ساعت خواهد رسید.

رونق ساخت انبارهای اطلاعاتی برای ذخیره داده در فضای ابری و پاسخ به درخواست‌های هوش مصنوعی، فوریت این مسئله را برای سیاست‌گذاران برجسته می‌سازد؛ آن‌ها نیازمند راهبردهای مؤثر انرژی هستند تا از کافی بودن منابع برق در برابر تقاضای فزاینده اطمینان حاصل کنند.

افزایش تقاضای برق از سوی بخش فناوری، در صورت پاسخ‌گویی مناسب عرضه، می‌تواند تولید را تحریک کرده و فقط افزایش اندکی در قیمت برق به همراه داشته باشد. اما واکنش کندتر عرضه باعث افزایش شدید قیمت‌ها خواهد شد که به مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها آسیب می‌زند و حتی ممکن است رشد صنعت هوش مصنوعی را مهار کند.

پیامدهای زیست‌محیطی و عدم قطعیت در تقاضا

بر اساس سیاست‌های فعلی انرژی، افزایش تقاضای برق ناشی از هوش مصنوعی می‌تواند بین سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰، حدود ۱.۷ میلیارد تُن گاز گلخانه‌ای به انتشار جهانی بیفزاید؛ مقداری که معادل با کل انتشار ناشی از مصرف انرژی در ایتالیا طی یک دوره پنج‌ساله است.

تقاضا برای محاسبات و برق توسط پلتفرم‌های هوش مصنوعی با عدم قطعیت زیادی همراه است. مدل‌های کارآمد و متن‌باز مانند DeepSeek، هزینه محاسبات و مصرف برق را کاهش می‌دهند. اما کاهش هزینه‌ها خود باعث افزایش استفاده از هوش مصنوعی می‌شود و مدل‌های استدلال‌محور، که انرژی بیشتری نیاز دارند، مصرف برق را افزایش می‌دهند.

اثر خالص این عوامل بر تقاضای برق هنوز نامشخص است و این عدم قطعیت می‌تواند سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی را به تعویق بیندازد و در نتیجه موجب افزایش قیمت‌ها شود. بنابراین، همکاری میان سیاست‌گذاران و بخش خصوصی ضروری است تا هم پتانسیل کامل هوش مصنوعی تحقق یابد و هم هزینه‌ها مدیریت شوند. اجرای سیاست‌هایی که منابع متنوع انرژی را تشویق می‌کنند، می‌تواند عرضه برق را تقویت کرده، از جهش قیمت‌ها جلوگیری کرده و انتشار گازهای گلخانه‌ای را مهار کند.